Luận án Nghiên cứu giải phẫu và ứng dụng vạt nhánh xuyên động mạch đùi sâu điều trị loét ụ ngồi và mấu chuyển lớn

 ích và nguy cơ có thể mang lại. Thiết kế nghiên cứu hợp lý, đảm bảo chuyên 
môn trong quá trình nghiên cứu, chú trọng bảo vệ sức khoẻ người tham gia 
nghiên cứu ở mức tối đa. 
- Đảm bảo sự bí mật riêng tư của đối tượng nghiên cứu. 
- Nghiên cứu tuân theo các nguyên tắc khoa học, đảm bảo sự chính xác 
và trung thực của kết quả nghiên cứu. 
63 
CHƯƠNG 3 
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 
3.1. NGHIÊN CỨU GIẢI PHẪU 
3.1.1. Đặc điểm giải phẫu nhánh xuyên động mạch đùi sâu trên xác 
Bảng 3.1. Tỷ lệ các nhánh xuyên được phát hiện (n=31) 
Nhánh xuyên 
Tần suất 
I 
II 
III 
IV 
Số vùng đùi sau 31 31 20 5 
Tỷ lệ (%) 100 100 64,5 16,13 
- Nhánh xuyên I và II được phát hiện trong toàn bộ 31 vùng đùi sau, chiếm 
tỷ lệ 100% 
- Nhánh xuyên IV được phát hiện chỉ ở 5 vùng đùi sau, thấp nhất với tỷ lệ 
16,13% 
Hình 3.1. Kết quả phẫu tích các nhánh xuyên động mạch đùi sâu ở xác. 1: 
nhánh xuyên I, 2: nhánh xuyên II, 3: nhánh xuyên III 
(MSX 550). 
64 
Bảng 3.2. Đường kính nhánh xuyên (n=31) 
 Đường kính 
Nhánh xuyên 
0,4-0,99mm 
n-% 
1 - 2mm 
n-% 
>2mm 
n-% 
TB ± SD 
(mm) 
I (n=31) 8 - 25,8% 17 - 54,83% 6-19,35% 
1,43 ± 
0,67 
II (n=31) 10 - 32,25% 14 - 45,16% 7 -22,58% 
1,47 ± 
0,8 
III (n=20) 7 - 35% 6 - 30% 7 - 35% 
1,69 ± 
0,94 
IV (n=5) 1 - (20% 1 - 20% 3 - 60% 
2,28 ± 
0,87 
- Đường kính trung bình của nhánh xuyên I và II được xem là tương đương 
(1,43/ 1,47 mm) 
- Nhánh xuyên có đường kính 1-2mm chiếm tỷ lệ cao với nhánh xuyên I 
chiếm tỷ lệ cao nhất 54,83%. 
- Nhánh xuyên có đường kính > 2mm chiếm tỷ lệ cao nhất thuộc nhánh 
xuyên IV (60%), nhánh xuyên I và II có đường kính > 2mm chiếm tỷ lệ 
khoảng 20%. 
65 
Hình 3.2. Đo đường kính nhánh xuyên 
(MSX 621) 
Bảng 3.3. Chiều dài nhánh xuyên (n=31) 
Chiều dài 
Nhánh xuyên 
8-14,99mm 
n-% 
15-30mm 
n-% 
>30mm 
n-% 
TB ± SD 
(mm) 
I (n=31) 10 - 32,26% 20 -64,52% 1 - 3,23% 18,93 ± 6,21 
II (n=31) 8 - 25,8% 22 -70,97% 1 - 3,23% 18,45 ± 5,62 
III (n=20) 6 - 30% 14 - 70% 0 17,72 ± 6,52 
IV (n=5) 2 - 40% 3 - 60% 0 15,38 ± 5,24 
66 
- Nhánh xuyên I có chiều dài trung bình lớn nhất tính từ mạc sâu ra da 
(18,93 mm) 
- Nhánh xuyên có chiều dài 15-30mm chiếm tỷ lệ cao đặc biệt thể hiện ở 
nhánh xuyên I và II (64,52% và 70,97%) 
Hình 3.3. Đo chiều dài nhánh xuyên 
(MSX 621) 
67 
Bảng 3.4. Khoảng cách điểm nhánh xuyên I ra da đến mấu chuyển lớn, ụ ngồi 
và điểm nhánh xuyên III hoặc IV ra da đến lồi cầu ngoài (n=25) 
Khoảng cách (mm) Khoảng thay đổi TB ± SD 
Từ nhánh xuyên I đến mấu chuyển lớn 91,02 – 251,71 157,39 ± 38,12 
Từ nhánh xuyên I đến ụ ngồi 61,55 – 221,51 127,93 ± 37,87 
Từ nhánh xuyên III (IV) đến lồi cầu 
ngoài xương đùi 
94,13 – 252,29 153,84 ± 36,65 
- Khoảng cách trung bình từ nhánh xuyên I đến mấu chuyển lớn > khoảng 
cách trung bình từ nhánh này đến ụ ngồi ( ≈ 30mm) 
- Khoảng cách trung bình phù hợp trong tạo vạt nhánh xuyên che phủ 
khuyết hổng vùng gối và khuỷu chân 
Hình 3.4. Khoảng cách nhánh xuyên I đến mấu chuyển lớn, ụ ngồi 
(MSX 550) 
68 
Hình 3.5. Đo khoảng cách nhánh xuyên IV đến lồi cầu ngoài xương đùi 
(MSX 556) 
Chúng tôi tiến hành nghiên cứu phẫu tích trên 17 xác ngâm formol người 
Việt Nam trưởng thành tại bộ môn giải phẫu học trường Đại Học Y Dược 
TPHCM từ năm 2015 đến năm 2020 bao gồm 31 vùng đùi sau. Chúng tôi ghi 
nhận như sau: 
Hình 3.6. Kim xuyên có màu chỉ thị nhánh xuyên ra da và các mốc giải phẫu 
MSX: 550 MSX: 548 
69 
Hình 3.7. Bản đồ các nhánh xuyên ra da 
*Nguồn: nghiên cứu sinh tự thiết kế 
- Tất cả nhánh xuyên I và II xuất hiện ở vùng chuẩn đích và ở 1/2 trên của 
đường chuẩn đích cắt ngang. 
- Nhánh xuyên I có vị trí trung bình gần với ụ ngồi, mấu chuyển lớn so với 
các nhánh xuyên còn lại qua quan sát bản đồ các nhánh xuyên ra da trong 
nghiên cứu. 
- Nhánh xuyên III hoặc IV xuất hiện hầu hết ở 1/2 dưới của đường chuẩn 
đích cắt ngang 
Bảng 3.5. Khoảng cách nhánh xuyên ra da đến đường chuẩn đích 
 5 – 3 cm 3 – 0 cm 
Phía 
ngoài 
Phía 
trong 
Phía 
ngoài 
Phía 
trong 
Nhánh xuyên I (n = 31) 1 0 26 4 
Nhánh xuyên II (n = 31) 0 1 23 7 
Nhánh xuyên III (n = 20) 0 2 15 3 
Nhánh xuyên IV (n = 5) 0 1 1 3 
70 
- Số lượng nhánh xuyên I nằm phía ngoài đường chuẩn đích lớn gấp 7 lần 
số lượng nhánh xuyên I nằm phía trong đường chuẩn đích (27 xác so với 
4 xác). 
- Số lượng nhánh xuyên I, II cách đường chuẩn đích trong khoảng 3cm 
theo thứ tự là nhánh xuyên I: 26 + 4 = 30, nhánh xuyên II: 23 + 7 = 30, 
cùng chiếm tỷ lệ 96,78% 30/31 xác và được xem là tương đương nhau. 
- Nhánh xuyên IV có tần suất nằm phía trong đường chuẩn đích lớn hơn 
(4/5 xác) 
3.1.2. Đặc điểm giải phẫu trên bệnh nhân qua MDCT 
Phân bố tuổi và giới tính (n=17) 
- Tỷ lệ bệnh nhân nam khảo sát gấp 3 lần tỷ lệ bệnh nhân nữ (13 nam /4 
nữ) và mẫu khảo sát bao quát ở cả người cao tuổi (81 tuổi) và người trẻ tuổi (24 
tuổi) với độ tuổi trung bình 47,89 ± 17,73 tuổi 
Bảng 3.6. Đường kính, chiều dài động mạch đùi sâu (n=17) 
Động mạch đùi sâu Thay đổi TB ± SD 
Đường kính (mm) 4,3 – 6,6 5,32 ± 0,73 
Chiều dài (mm) 190,5 – 358,4 281,47 ± 35,63 
- Động mạch đùi sâu có đường kính trung bình 5,32 mm và chiều dài trung 
bình 281,47 mm 
71 
Bảng 3.7. Đường kính, chiều dài động mạch xuyên I - nhánh xuyên I của động 
mạch đùi sâu (n=17) 
Nhánh xuyên I Thay đổi TB ± SD 
Đường kính động mạch xuyên I (mm) 2,7 – 4 3,71 ± 0,31 
Đường kính nhánh xuyên I (mm) 1,0 – 1,4 1,14 ± 0,12 
Chiều dài động mạch xuyên I (mm) 112,3 – 178,2 131,23 ± 18,15 
Chiều dài nhánh xuyên I (mm) 10 – 30,8 21,01 ± 5,84 
- Đường kính động mạch xuyên/ đường kính nhánh xuyên > 3 lần (3,71/ 
1,14). 
- Chiều dài nhánh xuyên tương đương 1/6 chiều dài động mạch xuyên 
(21,01/ 131,23) 
- Đường kính nhánh xuyên trung bình giữa MDCT và phẫu tích xác (1,14/ 
1,43 mm). Hai kết quả này có khác biệt nhau (0,29 mm), tuy nhiên số 
khác biệt khá nhỏ và được xem tương đương nhau. 
Bảng 3.8. Khoảng cách nhánh xuyên I động mạch đùi sâu đến ụ ngồi , mấu 
chuyển lớn (n=17) 
Khoảng cách nhánh xuyên I Thay đổi TB ± SD 
Đến mấu chuyển lớn (mm) 114,5 – 174,1 167,78 ± 13,92 
Đến ụ ngồi (mm) 98,2 – 175,3 142,04 ± 19,25 
- Khoảng cách xa nhất nhánh xuyên I đến mấu chuyển lớn - ụ ngồi 
(174,1mm, 175,3mm) vẫn thiết kế được vạt đảo ứng dụng trên lâm sàng. 
- Khoảng cách trung bình tương ứng đến mấu chuyển lớn và ụ ngồi là 
142,04mm, 167,78mm, điều này khẳng định thêm nhận xét trên. 
72 
Hình 3.8. Hình ảnh nhánh xuyên I động mạch đùi sâu trên MDCT 
Bệnh nhân Dương Trung Th., SBA 5506100 
A. Hình ảnh 3D động mạch xuyên - nhánh xuyên động mạch đùi sâu 
73 
B. Hình ảnh chiều dài động mạch xuyên – nhánh xuyên và đường kính động 
mạch xuyên I động mạch đùi sâu 
C. Hình ảnh khoảng cách nhánh xuyên I động mạch đùi sâu ra da đến đỉnh mấu 
chuyển lớn 
D. Hình ảnh khoảng cách nhánh xuyên I động mạch đùi sâu ra da đến điểm 
thấp nhất ụ ngồi 
E. Hình ảnh đường kính nhánh xuyên I động mạch đùi sâu 
F. Hình ảnh chiểu dài nhánh xuyên I động mạch đùi sâu 
74 
Hình 3.9. Hình ảnh nhánh xuyên I động mạch đùi sâu trên MDCT 
Bệnh nhân Nguyễn Thị Thúy H., SBA 5168324 
A. Hình ảnh 3D động mạch xuyên - nhánh xuyên động mạch đùi sâu 
B. Hình ảnh chiều dài động mạch xuyên – nhánh xuyên và đường kính động 
mạch xuyên I động mạch đùi sâu 
C. Hình ảnh khoảng cách nhánh xuyên I động mạch đùi sâu ra da đến đỉnh mấu 
chuyển lớn 
D. Hình ảnh khoảng cách nhánh xuyên I động mạch đùi sâu ra da đến điểm 
thấp nhất ụ ngồi 
E. Hình ảnh đường kính nhánh xuyên I động mạch đùi sâu 
F. Hình ảnh chiểu dài nhánh xuyên I động mạch đùi sâu 
3.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG CỦA BỆNH NHÂN 
Từ tháng 9/2014 đến 7/2019 mẫu nghiên cứu của chúng tôi có tất cả 25 
bệnh nhân, 26 lượt vào viện trong đó mẫu nghiên cứu là 28 mẫu loét độ III, độ 
IV ụ ngồi, mấu chuyển lớn được điều trị nội khoa ổn định, có chỉ định phẫu 
thuật che phủ khuyết hổng bằng vạt da nhánh xuyên động mạch đùi sâu tại 
trung tâm phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ và tái tạo - Bệnh viện Bỏng Quốc Gia 
Lê Hữu Trác. Những đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân được thể hiện qua các 
bảng và biểu đồ sau. 
75 
3.2.1. Tuổi và giới tính bệnh nhân 
Biểu đồ 3.1. Phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi (n = 25) 
Biểu đồ 3.2. Phân bố bệnh nhân theo giới tính (n = 25) 
- Trong nghiên cứu của chúng tôi, bệnh nhân nhỏ tuổi nhất là 26 và lớn 
nhất là 81 tuổi, tuổi trung bình là 51 ± 15,28 tuổi 
72%
28%
ĐỘ TUỔI
18 - 60 > 60
20%
80%
GIỚI TÍNH
Nữ Nam
76 
- Nhóm từ 18 – 60 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất 18/25 (72%), đây là nhóm 
tuổi trong diện tuổi lao động có vai trò quan trọng trong xã hội. 
- Nhóm > 60 tuổi chiếm tỷ lệ 7/25 (28%) 
- Tỷ lệ bệnh nhân nam chiếm 80% gấp 4 lần tỷ lệ bệnh nhân nữ 
3.2.2. Yếu tố bệnh nền, thời gian loét và phân độ loét tại khuyết hổng 
Biểu đồ 3.3. Yếu tố bệnh nền thúc đẩy 
- Chấn thương cột sống chiếm tỷ lệ cao nhất 46% 
- Viêm và u tủy đứng hàng thứ hai tỷ lệ 23% 
- Các nguyên nhân khác chiếm tỷ lệ 31% 
Biểu đồ 3.4. Khả năng vận động chi dưới 
46%
23%
31%
Chấn thương cột sống
Viêm - u tủy
K da - vết thương lâu lành - tai 
biến mạch máu não - gout mãn 
tính - chấn thương sọ não
Liệt hai chi
80%
liệt một chi 
20%
Liệt hai chi
liệt một chi 
77 
- Tỷ lệ bệnh nhân liệt hai chi dưới chiếm 80% nguyên nhân do chấn 
thương cột sống - viêm u tủy là 100% 
- Tỷ lệ bệnh nhân liệt một chi chiếm 20% là do nguyên nhân khác 
Biểu đồ 3.5. Thời gian từ lúc loét đến khi nhập viện 
- Thời gian nhập viện 1 - 3 tháng từ khi loét chiếm tỷ lệ 15%. 
- Thời gian nhập viện < 1 tháng từ khi loét chiếm tỷ lệ 19%. 
- Thời gian nhập viện từ khi loét xãy ra đến > 3 tháng sau chiếm tỷ lệ cao 
nhất là 66%. Bệnh nhân có khuynh hướng nhập viện sau khi bị loét kéo 
dài trong một khoảng thời gian khá lâu, đây cũng là lý do làm cho vết 
loét có mức độ nặng hơn và biến chứng nhiều hơn. 
19%
15%
66%
 3 tháng
78 
Biểu đồ 3.6. Phân loại chẩn đoán 
- Tỷ lệ bệnh nhân loét mấu chuyển lớn gấp 2,37 (67,86/ 28,57%) lần so 
với bệnh nhân loét ụ ngồi 
Biểu đồ 3.7. Phân độ loét tại khuyết hổng 
- Tỷ lệ bệnh nhân bị loét độ IV / loét độ III = 2,4 lần (71/ 29%). Thời gian 
từ lúc loét đến khi nhập viện > 3 tháng (66%). 
Loét ụ ngồi
28,57%
Loét mấu chuyển
67,86%
Loét ụ ngồi Loét mấu chuyển
Độ III
29%
Độ IV
71%
79 
3.3. ĐẶC ĐIỂM ĐIỀU TRỊ - PHẪU THUẬT 
Trong khoảng thời gian nghiên cứu từ tháng 9/2014 đến 7/2019 tại trung 
tâm phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ và tái tạo – Bệnh viện Bỏng Quốc Gia Lê Hữu 
Trác, chúng tôi thực hiện phẫu thuật che phủ khuyết hổng u ngồi – mấu chuyển 
lớn bằng phẫu thuật chuyển vạt da nhánh xuyên động mạch đùi sâu (n=28) ở 
28 vùng sau đùi của 25 bệnh nhân, trong đó có 3 bệnh nhân được phẫu thuật 2 
bên vùng sau đùi. Kết quả những đặc điểm điều trị phẫu thuật của bệnh nhân 
trong nghiên cứu được thể hiện qua các bảng và biểu đồ sau 
3.3.1. Xác định vị trí nhánh xuyên, thiết kế vạt và thời gian phẫu thuật 
Xử lý đáy tổn thương 
Bảng 3.9. Xử lý đáy tổn thương (n=28) 
Xử lý đáy tổn thương Số lượng Tỷ lệ % 
Đã cắt lọc 19/28 67,86 
Chưa cắt lọc 9/28 32,14 
- Trong nghiên cứu của chúng tôi, đáy tổn thương đã được cắt lọc trước 
khi phẫu thuật chiếm tỷ lệ cao hơn 67,86% 
- Nhóm có đáy tổn thương chưa được cắt lọc là 9 trường hợp chiếm tỷ lệ 
32,14% (9/28). Nhóm bệnh nhân có đáy tổn thương thuộc dạng này được 
thực hiện phẫu thuật bằng phương pháp cắt lọc và phẫu thuật chuyển vạt 
trong một thì. 
- Tỷ lệ nhóm có đáy tổn thương đã được cắt lọc trước khi phẫu thuật so 
với chưa được cắt lọc là lớn hơn nhiều, với tỷ lệ 19/9 (2,1 lần). 
80 
Hình 3.10. Đáy tổn thương chưa được cắt lọc 
Bệnh nhân Nguyễn Văn Đ. 59 tuổi loét ụ ngồi (P) độ IV (SBA 0397) 
Hình 3.11. Đáy tổn thương đã được cắt lọc 
Bệnh nhân Nguyễn Văn H. 58 tuổi loét mấu chuyển lớn (P) độ IV (SBA 0091) 
Xác định vị trí nhánh xuyên 
- Trong nghiên cứu của chúng tôi, toàn bộ phẫu thuật vạt da đùi sau để che 
phủ khuyết hổng ụ ngồi, mấu chuyển lớn chúng tôi chỉ dùng nhánh xuyên I của 
động mạch đùi sâu, đây là nhánh cấp máu chính cho vạt da do trên kết quả 
81 
nghiên cứu giải phẫu nhánh xuyên động mạch đùi sâu khẳng định sự xuất hiện 
thường xuyên, luôn có mặt của nhánh xuyên I động mạch đùi sâu. Bên cạnh đó 
theo như kết quả hình ảnh bản đồ các nhánh xuyên ra da mà chúng tôi đã trình 
bày ở trên cho thấy nhánh xuyên I động mạch đùi sâu có vị trí gần với ụ ngồi, 
mấu chuyển lớn nhất. Ngoài ra nhánh xuyên I động mạch đùi sâu có đường 
kính từ 1-2 mm chiếm tỷ lệ cao, đây là đường kính lý tưởng của nhánh xuyên 
thể hiện sự cấp máu đầy đủ cho vạt da và đảm bảo sự sống tốt của vạt da ghép. 
Hình 3.12. Nhánh xuyên gần nhất sử dụng cho vạt 
Bệnh nhân Phùng Mạnh T. 81 tuổi loét mấu chuyển lớn (T) độ IV (SBA 2374) 
Bảng 3.10. Khoảng cách nhánh xuyên I của vạt da từ nơi nhánh xuyên ra 
da đến điểm thấp nhất của khuyết hổng theo chiều dọc cơ thể 
Khoảng cách 
nhánh xuyên 
Lớn nhất – 
nhỏ nhất (cm) 
TB ± SD (cm) 
Đến khuyết hổng ụ ngồi 11 - 5 8,3 ± 1,64 
Đến khuyết hổng mấu chuyển lớn 19 - 6 11,28 ± 3,12 
82 
- Khoảng cách trung bình nhánh xuyên ra da đến khuyết hổng ụ ngồi 8,3 
cm ± 1,64 cm 
- Khoảng cách trung bình nhánh xuyên ra da đến khuyết hổng mấu chuyển 
lớn 11,28 cm ± 3,12 cm 
Hình 3.13. Xác định nhánh xuyên I và II trên vạt da 
Bệnh nhân Trần Đức X. 68 tuổi loét mấu chuyển lớn (T) độ IV (SBA 2548) 
Thiết kế vạt da 
Bảng 3.11. Loại vạt da sử dụng 
Loại vạt 
Tổng số V-Y Cánh quạt 
2 vạt 26 vạt 
2/28 = 7,14% 26/28 = 92,86% 28 = 100% 
83 
- Chỉ có 2 trường hợp sử dụng vạt V-Y để che phủ khuyết hổng ụ ngồi – 
mấu chuyển lớn trong tổng số 28 vạt sử dụng (7,14%) 
- Vạt cánh quạt được sử dụng trong phần lớn các trường hợp che phủ 
khuyết hổng (92,86%) 
Hình 3.14. Vạt V-Y dùng che phủ khuyết hổng ụ ngồi 
Bệnh nhân Nguyễn Văn Đ. 59 tuổi loét ụ ngồi (P) độ IV (SBA 0397) 
Hình 3.15. Vạt cánh quạt dùng che phủ khuyết hổng mấu chuyển lớn 
Bệnh nhân Sùng A P. 36 tuổi loét mấu chuyển lớn (P) độ III (SBA 1894) 
84 
Thời gian trong phẫu thuật 
Biểu đồ 3.8. Tỷ lệ thời gian phẫu thuật 
- Nhóm có thời gian phẫu thuật ≤ 60 phút chiếm tỷ lệ cao nhất (71,43%) 
- Nhóm có thời gian phẫu thuật dài nhất chỉ có 1 trường hợp duy nhất 
chiếm tỷ lệ 3,57% 
3.3.2. Kết quả phẫu thuật 
Kích thước khuyết hổng 
Bảng 3.12. Kích thước khuyết hổng (n=28) 
Yếu tố Nhỏ nhất – Lớn Nhất TB ± SD 
Diện tích khuyết hổng (cm²) 20 - 105 51,02 ± 21,98 
Chiều dài khuyết hổng (cm) 5 - 15 7,91 ± 2,3 
Chiều rộng khuyết hổng (cm) 4 - 11 6,28 ± 1,51 
70%
25%
5%
Tỷ lệ thời gian trong phẫu thuật
≤ 60 61 - 120 > 120
85 
- Kết quá nghiên cứu cho thấy chiều dài khuyết hổng lớn nhất 15 cm, chiều 
dài trung bình 7,91 ± 2,3 cm 
- Chiều rộng khuyết hổng lớn nhất 11 cm, chiều rộng khuyết hổng trung 
bình 6,28 ± 1,51 cm 
- Diện tích khuyết hổng lớn nhất 105 cm2, diên tích khuyết hổng trung 
bình 51,02 ± 21,98 cm2 
Hình 3.16. Kích thước khuyết hổng được đo trước phẫu thuật 
Bệnh nhân Nguyễn Văn H. 58 tuổi loét mấu chuyển lớn (P) độ IV (SBA 0091) 
Kích thước vạt da 
Bảng 3.13. Kích thước vạt da (n=28) 
Yếu tố Nhỏ nhất – Lớn Nhất TB ± SD 
Diện tích vạt (cm²) 45 - 184 85,43 ± 35,6 
Chiều dài vạt (cm) 7 - 23 12,82 ± 3,65 
Chiều rộng vạt (cm) 4,5 - 8 6,48 ± 1,13 
86 
- Chiều dài vạt da lớn nhất 23 cm, chiều dài trung bình 12,82 ± 3,65 cm 
- Chiều rộng vạt da lớn nhất 8 cm, chiều rộng trung bình 6,48 ± 1,13 cm 
- Diện tích vạt da lớn nhất 184 cm2, diên tích vạt da trung bình 85,43 ± 
35,6 cm2 
Hình 3.17. Kích thước vạt da được đo trước phẫu thuật 
Bệnh nhân Trần Thu B. 70 tuổi, loét mấu chuyển lớn (T) độ IV (SBA 7533) 
Góc xoay vạt trong vạt cánh quạt 
Bảng 3.14. Góc xoay vạt trong vạt cánh quạt (n=26) 
Góc xoay 90° 135° 180° Tổng n - % 
Số vạt - % 3 - 11,54% 11 - 42,31% 12 - 46,15% 26 - 100% 
- Vạt có góc xoay 1350 và 1800 chiếm tỷ lệ cao nhất (42,31% và 46,15%) 
trong thiết kế vạt cánh quạt. 
87 
Hình 3.18. Góc xoay vạt trong vạt cánh quạt 180o 
BN Nguyễn Mạnh V. 66 tuổi, loét mấu chuyển lớn (P) độ IV (SBA 8795) 
Xử trí nơi cho vạt 
- Trong nghiên cứu của chúng tôi, xử lý vùng lấy vạt bằng kỹ thuật khâu 
kín chiếm tỷ lệ cao nhất (27/28 trường hợp), điều này cho thấy sự hiệu quả của 
việc sử dụng vạt da nhánh xuyên đã được xác định trước, do đó diện tích vùng 
lấy vạt được giới hạn và có thể dùng kỹ thuật khâu kín ngay sau lấy vạt. Trường 
hợp ghép da một phần do kích thước vạt da lớn 8 cm x 23 cm (rộng x dài) trên 
bệnh nhân gầy, vùng da đùi sau có diện tích nhỏ (hình 3.17). 
Hình 3.19. Xử lý vùng lấy vạt: khâu kín 
Bệnh nhân Hoàng Văn P. 64 tuổi, loét ụ ngồi (P) độ IV (SBA 3609) 
Vùng lấy vạt Vùng lấy vạt được khâu kín 
88 
Hình 3.20. Ghép da một phần ở vùng lấy vạt 
BN Nguyễn Trọng P. 63 tuổi, loét mấu chuyển lớn (T) độ IV (SBA 1615) 
Bảng 3.15. Thời gian điều trị sau phẫu thuật đến ngày xuất viện (n = 28) 
Thời 
gian sau 
phẫu 
thuật 
(ngày) 
≤ 30 
ngày 
> 30 đến 
60 ngày 
> 60 
ngày 
Nhỏ nhất – 
Lớn nhất 
(ngày) 
TB ± SD 
(ngày) 
Số 
trường 
hợp - % 
13 -
46,43% 
10 -
35,71% 
5 -
17,86% 
8 - 123 
39,75 ± 
29.45 
- Thời gian theo dõi hậu phẫu tối thiểu 8 ngày và tối đa là 123 ngày (do 
bệnh nhân còn điều trị những bệnh lý khác) 
- Thời gian điều trị bệnh nhân tính đến ngày xuất viện ≤ 30 ngày chiếm 
tỷ lệ cao nhất (46,43%) 
- Thời gian điều trị trung bình sau phẫu thuật 39,75 ± 29,45 ngày 
89 
Bảng 3.16. Thời gian điều trị sau phẫu thuật những trường hợp cắt lọc ổ loét, 
phẫu thuật trong một thì và tổng thời gian điều trị 
Thời gian Lớn nhất 
(ngày) 
Nhỏ nhất 
(ngày) 
TB ± SD 
(ngày) 
Phẫu thuật 1 thì 123 8 44 ± 45,02 
Phẫu thuật đã cắt lọc 74 11 38 ± 20 
Tổng thời gian điều trị sau 
phẫu thuật 
123 8 39,75 ± 29,45 
Tổng thời gian điều trị 131 10 69,17 ± 35,34 
- Thời gian điều trị ngắn ngày nhất trong phẫu thuật 1 thì là 8 ngày 
- Thời gian điều trị trung bình trong phẫu thuật đã cắt lọc là 38 ± 20 ngày 
- Tổng thời gian điều trị trung bình 69,17 ± 35,34 ngày 
3.3.3. Biến chứng phẫu thuật: 
Bảng 3.17. Các biến chứng phẫu thuật 
Triệu chứng 
Máu tụ 
dưới vạt 
Chèn ép 
cuống vạt 
Viêm rò Xoắn vạt 
Không 
biến chứng 
Tổng số vạt 
Số lượng (n) 1 2 1 1 23 28 
Tỷ lệ (%) 3,57 7,14 3,57 3,57 82,15 100 
- 23 trường hợp không có biến chứng. 
- Có 5 trường hợp biến chứng với máu tụ dưới vạt xảy ra sớm ngay sau phẫu 
thuật 1 trường hợp (3,57%), 2 trường hợp bị chèn cuống vạt do tư thế 
(7,14%), 1 trường hợp phát hiện cuống vạt bị xoắn (3,57%), 1 trường hợp 
90 
viêm rò (3,57%), các trường hợp có biến chứng này được xử lý sớm và 
cho kết quả tốt. 
*Máu tụ dưới vạt sau phẫu thuật từ vạt và nền vạt: 
Chúng tôi ghi nhận 01 trường hợp máu tụ dưới nền vạt ngay sau mổ trong 
06 giờ đầu theo dõi và đã xử lý cầm máu kịp thời không gây chèn ép cuống vạt. 
Bệnh nhân Lê Thị P.(SBA 4310) viêm tủy liệt 2 chi dưới, đã được cắt lọc đáy ổ 
loét và được phẫu thuật che phủ bằng vạt cánh quạt ngày 6/12/2017. Sau xử trí, 
theo dõi bệnh nhân thấy vạt sống tốt, liền vết thương tốt. 
*Thiểu dưỡng do tỳ đè cuống vạt sau phẫu thuật: 
Chúng tôi ghi nhận 02 trường hợp vạt da bị thiểu dưỡng do quá trình chăm 
sóc hậu phẫu cuống vạt bị tỳ đè do tư thế nằm của bệnh nhân sau phẫu thuật. 
Thay đổi tư thế của bệnh nhân giúp giải phóng tỳ đè, vạt da sống tốt. Trường 
hợp 1: bệnh nhân Trần Đức X. (SBA 2548) phẫu thuật ngày 5/6/2015. Trường 
hợp 2: bệnh nhân Nguyễn Quang K. (SBA 4045) phẫu thuật ngày 22/7/2015. 
*Viêm rò mép vạt sau phẫu thuật 
Chúng tôi ghi nhận 1 trường hợp vạt da bị viêm rò dẫn đến thiểu dưỡng 
mép vạt, trường hợp bệnh nhân Nguyễn Văn H. (SBA 0091) phẫu thuật ngày 
26/1/2018 sau khi chăm sóc nội khoa vạt da lành sống tốt. 
Hình 3.21. Hoại tử mép vạt, viêm dò bên dưới và xung quanh vạt da ghép. 
Bệnh nhân Nguyễn Văn H. 58 tuổi, loét mấu chuyển lớn (P) (SBA 0091). 
91 
*Xoắn vạt: 
Chúng tô