Luận án Nghiên cứu phát triển hệ chuyên gia mờ trong chẩn đoán rối loạn trầm cảm

g, cơ sở bệnh và cơ sở luật. Cơ sở triệu chứng có 13 triệu 
chứng của rối loạn trầm cảm theo tiêu chuẩn chẩn đoán ICD-10; cơ sở bệnh có 
4 loại rối loạn trầm cảm; cơ sở luật có 4 bộ luật tương ứng với 4 loại rối loạn 
trầm cảm. 
Các triệu chứng, các loại rối loạn trầm cảm và các luật được thu thập, 
57 
xây dựng, sau đó được mã hoá và đưa vào cơ sở tri thức của PORUL.DEP thông 
qua các bộ thu nhận triệu chứng, bộ thu nhận Luật và bộ thu nhận bệnh. 
10Hình 2.2. Cấu trúc bộ thu nhận tri thức của PORUL.DEP 
2.2.1.1. Triệu chứng của rối loạn trầm cảm 
Cho tập triệu chứng rối loạn trầm cảm S = {S1, S2,... , Si,  , Sn}; Si là 
triệu chứng thứ i, i = 1..n, trong PORUL.DEP, n = 13, giá trị triệu chứng Si 
là μSi [0, 1], giá trị này thể hiện mức độ triệu chứng Si xuất hiện ở người bệnh. 
Cơ sở triệu chứng trong cơ sở tri thức của PORUL.DEP bao gồm: 13 
triệu chứng được chia làm 3 nhóm triệu chứng như sau: (i) triệu chứng điển 
hình, gồm các triệu chứng 1, 2, 3; (ii) triệu chứng phổ biến, gồm các triệu chứng 
4..10; (iii) triệu chứng tăng nặng, loạn thần, gồm các triệu chứng 11..13. 
1. Giảm khí sắc: vẻ mặt buồn bã, lo âu đau khổ, buồn rầu vô hạn. Khí 
sắc trầm cảm thường gặp là buồn rầu uể oải, chân tay rã rời, cảm giác 
khó chịu, bất an, đuối sức trước cuộc sống, luôn cảm thấy đau khổ, 
nét mặt ủ rũ mệt mỏi, họ thấy quá khứ, hiện tại và tương lai chỉ là một 
màu đen tối, ảm đạm, thê thảm, cảm thấy mình bị thất bại, hỏng việc, 
bất lực, tự đánh giá bản thân thấp kém, không có khả năng, là ngõ cụt. 
2. Mất mọi quan tâm và thích thú: mất mọi quan tâm và thích thú là triệu 
58 
chứng hầu như luôn xuất hiện. Người bệnh thường phàn nàn về cảm 
giác ít thích thú, ít vui vẻ trong các hoạt động sở thích cũ hay trầm 
trọng hơn là sự mất nhiệt tình, không hài lòng với mọi thứ. Thường 
xa lánh, tách rời xã hội, ngại giao tiếp với mọi người xung quanh. 
Cảm giác buồn chán, trống rỗng. 
3. Giảm năng lượng: giảm năng lượng dẫn đến tăng mệt mỏi và giảm 
hoạt động. Mất hứng hoặc mất sở thích cho hầu hết các hoạt động. 
4. Giảm sút sự tập trung và chú ý: đôi khi không chú ý đến người đang 
trực tiếp nói chuyện với mình; đôi khi gặp khó khăn trong việc tổ chức 
các công việc của mình; có những bất cẩn trong công việc hoặc trong 
hoạt động; người bệnh thường khó khăn khi phải duy trì một công việc. 
Khó tập trung suy nghĩ, hay quên. 
5. Giảm sút tính tự trọng và lòng tự tin: người bệnh mất tự tin vào bản 
thân và họ cảm thấy thất bại trong cuộc sống. 
6. Những ý tưởng bị tội, không xứng đáng: người bệnh có cảm giác vô 
dụng và tội lỗi. họ luôn nghĩ mình đã làm hỏng mọi việc và họ đã trở 
thành gánh nặng cho gia đình, cho cơ quan và cho xã hội. Họ còn 
phóng đại những sai lầm trước đây và họ luôn luôn tự trách bản thân 
mình. 
7. Nhìn vào tương lai thấy ảm đạm, bi quan: họ cảm thấy nản lòng về 
tương lai và không có gì mong đợi ở tương lai cả. Người bệnh nhìn 
tương lai là một màu xám xịt. 
8. Ý tưởng và hành vi tự huỷ hoại hoặc tự sát: người bệnh có ý định tự 
sát, thể hiện ngay trong ý nghĩ nhưng chưa thành hành động. Người 
bệnh có các hành vi khác nhau của tự sát để giết chết bản thân nhưng 
không thành công. Các hành vi này đe doạ tính mạng của nạn nhân 
mà không có sự ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài. 
9. Rối loạn giấc ngủ: thường gặp là mất ngủ, khó ngủ lại, thức dậy trong 
59 
đêm thường gặp do ác mộng, thức dậy sớm. Hiếm gặp là hiện tượng 
ngủ nhiều. 
10. Rối loạn ăn uống: đã số người bệnh mất cảm giác ngon miệng, họ ăn 
rất ít, nhiều người bệnh đến bữa ăn đối với họ là một gánh nặng, mặc 
dù đã rất cố gắng nhưng họ vẫn ăn được ít. Có khoảng 5% người bệnh 
ăn rất nhiều. 
11. Tự sát: hành động tự hủy hoại bản thân nhằm cướp đi mạng sống một 
cách mạnh mẽ, chủ ý có ý thức và cái chết là kết quả cuối cùng. 
12. Hoang tưởng: hoang tưởng bị tội, bị thiệt hại, bị trừng phạt, nghi bệnh, 
nhìn thấy cảnh trừng phạt, ảo thanh kết tội hoặc nói xấu, lăng nhục, 
chê bai người bệnh hoặc không phù hợp với khí sắc (hoang tưởng bị 
theo dõi, bị hại). 
13. Ảo giác: Ảo khứu là loại ảo giác điển hình của trầm cảm. Bệnh nhân 
ngửi thấy mùi khó chịu, hôi thối, hôi tanh, xà phòng, thuốc lá,... Ảo 
giác là khi có tri giác hay cảm giác nhưng hoàn toàn không có một 
kích thích ngoại lai hay nội tại nào tác động lên nhánh tận của thần 
kinh cảm giác. Người bệnh bị lẫn lộn vì cho là có gì đó tác động từ 
xung quanh hoặc ngay trong cơ thể họ. 
2.2.1.2. Rối loạn trầm cảm 
Cho tập rối loạn trầm cảm D = { D1, D2, . , Dm}, trong đó: Dj là rối 
loạn trầm cảm thứ j, j=1..m, trong PORUL.DEP, m = 4. Mức độ bệnh Dj là 
μDj [0, 1]. 
Các rối loạn trầm cảm bao gồm: 
 D1 = “rối loạn trầm cảm nhẹ” 
 D2 = “rối loạn trầm cảm vừa” 
 D3 = “rối loạn trầm cảm nặng” 
 D4 = “rối loạn trầm cảm nặng có loạn thần” 
60 
2.2.1.3. Xây dựng các luật sản xuất của PORUL.DEP 
Như đã đề cập ở trên, cơ sở luật là một bộ phận của cơ sở tri thức của 
PORRL.DEP. Cơ sở luật được xây dựng từ các luật sản xuất. Kiểu cơ sở tri 
thức này thể hiện rất hiệu quả tính mờ (không rõ ràng) trong tri thức của các 
bác sĩ. Các luật sản xuất của PORUL.DEP có dạng IF (tiền đề) THEN (kết 
luận), FD; trong đó “tiền đề” là một tập triệu chứng được kết nối với nhau bởi 
phép AND và không sử dụng toán tử NOT, trong các luật sản xuất đang xét tới, 
các triệu chứng ở “tiền đề” đều mặc định có giá trị bằng 1; “kết luận” là một 
kết quả suy luận khẳng định bệnh; FD (fuzzy degree) cho biết mức độ của “kết 
luận” với giá trị nằm trong đoạn [0, 1], FD chính là trọng số của luật. 
 FD = 0: chắc chắn “kết luận” không xảy ra. 
 FD = 1: chắc chắn khẳng định “kết luận”. 
 FD (0, 1): khẳng định mức độ của “kết luận” trong khoảng [0,1]. 
Dạng luật này thể hiện lập luận thông thường của bác sĩ: nếu người bệnh 
biểu hiện một số triệu chứng nào đó thì khẳng định khả năng mắc bệnh của 
người bệnh với một mức độ nào đó. Sau quá trình suy luận, mô hình sẽ đưa ra 
quyết định lựa chọn luật nào để áp dụng vào quá trình chẩn đoán. 
Điều kiện: để đảm bảo tính chính xác, tập luật trong cơ sở tri thức phải 
thỏa mãn quy tắc: không được tồn tại bất kỳ hai luật nào có cùng “tiền đề” và 
“kết luận”. Có nghĩa là luật phải đảm bảo tính duy nhất: không được phép tồn 
tại các luật có tổ hợp triệu chứng ở “tiền đề” và “kết luận” bệnh giống nhau 
nhưng có FD khác nhau. Vấn đề này được giải quyết bằng một chức năng phần 
mềm trong chương trình. Mỗi khi có một luật mới được tạo, chức năng này sẽ 
kiểm tra tính xung đột và phi logic của luật mới đối với các luật đã có trong cơ 
sở dữ liệu và cảnh báo người dùng. 
Hầu hết các luật trong PORUL.DEP đều do các bác sĩ Bệnh viện Tâm 
thần Trung ương 1 cung cấp. Tất cả các triệu chứng của rối loạn trầm cảm được 
61 
liệt kê và sắp xếp theo mức độ quan trọng của triệu chứng. Độ quan trọng này 
được xác định bởi các bác sĩ và liên quan đến tần suất xuất hiện triệu chứng của 
một bệnh nhân mắc một bệnh rối loạn trầm cảm nhất định. Sau khi phân loại, 
các tổ hợp quan trọng nhất của các triệu chứng quan trọng nhất sẽ được hình 
thành. Điều này có nghĩa là hầu hết các tiêu chí lâm sàng phổ biến sẽ được xem 
xét. Các kết hợp này sẽ được sử dụng làm trong các luật. Đối với 
mỗi sự kết hợp, các bác sĩ sau đó dựa trên tri thức và kinh nghiệm của họ để 
đưa ra kết luận về bệnh tình của bệnh nhân. Kết luận này bao gồm 
và của một luật. 
PORUL.DEP có 857 luật khẳng định cho 04 loại rối loạn trầm cảm, trong 
đó có 124 luật cho rối loạn trầm cảm nhẹ, 146 luật cho rối loạn trầm cảm vừa, 
263 luật cho rối loạn trầm cảm nặng và 324 luật cho rối loạn trầm cảm nặng có 
triệu chứng loạn thần. Để hình thành các luật này, tất cả các triệu chứng lâm 
sàng ở người bệnh rối loạn trầm cảm được liệt kê và sắp xếp các triệu chứng 
này theo tần suất xuất hiện của chúng trong nguyên tắc chẩn đoán khẳng định 
bệnh. Các triệu chứng được chia thành 3 nhóm: triệu chứng điển hình, triệu 
chứng phổ biến và triệu chứng tăng nặng, loạn thần. Sau đó, hình thành tất cả 
các tổ hợp triệu chứng theo tiêu chuẩn chẩn đoán đã được trình bày ở mục 
1.1.2.5 Chương 1 và xác định mức độ mà tổ hợp các triệu chứng xác định chẩn 
đoán khẳng định rối loạn trầm cảm. Xem ví dụ về các luật khẳng định tại các 
bảng 2.1, bảng 2.2, bảng 2.3, bảng 2.4 dưới đây: 
2.2.1.4. Xây dựng các luật khẳng định rối loạn trầm cảm nhẹ 
Tập luật rối loạn trầm cảm nhẹ, bao gồm: 124 luật khẳng định rối loạn 
trầm cảm nhẹ, theo tiêu chuẩn chẩn đoán ICD-10. 
3Bảng 2.1. Ví dụ về luật khẳng định rối loạn trầm cảm nhẹ 
 Tiền đề Kết luận 
Trọng 
số 
Nếu Mất mọi quan tâm, thích thú Thì Trầm cảm nhẹ 0,35 
62 
 Tiền đề Kết luận 
Trọng 
số 
Nếu Giảm năng lượng Thì Trầm cảm nhẹ 0,35 
Nếu Rối loạn hành vi ăn uống Thì Trầm cảm nhẹ 0,15 
Nếu 
Giảm khí sắc; Mất mọi quan tâm, thích 
thú; Giảm sút sự tập trung, chú ý; Giảm 
sút tính tự trọng, lòng tự tin 
Thì Trầm cảm nhẹ 1 
Nếu 
Giảm khí sắc; Mất mọi quan tâm và 
thích thú; Nhìn vào tương lai thấy ảm 
đạm, bi quan 
Thì Trầm cảm nhẹ 0,85 
2.2.1.5. Xây dựng các luật khẳng định rối loạn trầm cảm vừa 
Tập luật rối loạn trầm cảm vừa của PORUL.DEP, bao gồm: 146 luật 
khẳng định rối loạn trầm cảm vừa theo tiêu chuẩn chẩn đoán ICD-10. 
4Bảng 2.2. Ví dụ về luật khẳng định rối loạn trầm cảm vừa 
 Tiền đề Kết luận 
Trọng 
số 
Nếu 
Giảm khí sắc; Giảm sút sự tập trung và 
chú ý; Mất mọi quan tâm và thích thú; 
Nhìn vào tương lai thấy ảm đạm, bi 
quan; Những ý tưởng bị tội, không xứng 
đáng 
Thì 
Trầm cảm 
vừa 
1 
Nếu 
Giảm khí sắc; Giảm năng lượng; Giảm 
sút sự tập trung và chú ý; Giảm sút tính 
tự trọng và lòng tự tin 
Thì 
Trầm cảm 
vừa 
0,87 
Nếu 
Giảm khí sắc; Giảm sút sự tập trung và 
chú ý; Rối loạn hành vi ăn uống 
Thì 
Trầm cảm 
vừa 
0,56 
Nếu 
Giảm năng lượng; Giảm sút sự tập trung 
và chú ý; Giảm sút tính tự trọng và lòng 
tự tin; Mất mọi quan tâm và thích thú; 
Nhìn vào tương lai thấy ảm đạm, bi 
quan 
Thì 
Trầm cảm 
vừa 
1 
63 
 Tiền đề Kết luận 
Trọng 
số 
Nếu 
Giảm năng lượng; Giảm sút sự tập trung 
và chú ý; Mất mọi quan tâm và thích 
thú; Nhìn vào tương lai thấy ảm đạm, bi 
quan; Ý tưởng và hành vi tự huỷ hoại 
hoặc tự sát 
Thì 
Trầm cảm 
vừa 
1 
2.2.1.6. Xây dựng các luật khẳng định rối loạn trầm cảm nặng 
 Tập luật rối loạn trầm cảm nặng, bao gồm: 263 luật khẳng định rối loạn 
trầm cảm nặng theo tiêu chuẩn chẩn đoán ICD-10. 
5Bảng 2.3. Ví dụ về luật khẳng định rối loạn trầm cảm nặng 
 Tiền đề Kết luận 
Trọng 
số 
Nếu Giám khí sắc Thì 
Trầm cảm 
nặng 
0,1 
Nếu Rối loạn hành vi ăn uống Thì 
Trầm cảm 
nặng 
0,05 
Nếu Tự sát Thì 
Trầm cảm 
nặng 
0,5 
Nếu 
Giảm khí sắc; Mất mọi quan tâm, thích 
thú; Giảm năng lượng; Ý tưởng bị tội, 
không xứng đáng; Nhìn tương lai ảm 
đạm, bi quan; Ý tưởng, hành vi tự 
huỷ/tự sát 
Thì 
Trầm cảm 
nặng 
0,45 
Nếu 
Giảm khí sắc; Mất mọi quan tâm, thích 
thú; Giảm năng lượng; Ý tưởng bị tội, 
không xứng đáng; Ý tưởng, hành vi tự 
huỷ/tự sát; Rối loạn giấc ngủ; Rối loạn 
ăn uống; Tự sát 
Thì 
Trầm cảm 
nặng 
1 
Nếu 
Giảm khí sắc; Mất mọi quan tâm, thích 
thú; Giảm năng lượng; Giảm sút tính tự 
trọng, lòng tự tin; Nhìn tương lai ảm 
đạm, bi quan; Tự sát 
Thì 
Trầm cảm 
nặng 
0,9 
64 
2.2.1.7. Xây dựng các luật khẳng định rối loạn trầm cảm nặng có triệu 
chứng loạn thần 
 Tập luật rối loạn trầm cảm nặng có triệu chứng loạn thần, bao gồm: 324 
luật theo tiêu chuẩn chẩn đoán ICD-10. 
6Bảng 2.4. Ví dụ về luật khẳng định rối loạn trầm cảm nặng 
có triệu chứng loạn thần 
 Tiền đề Kết luận Trọng số 
Nếu 
Giảm khí sắc; Mất mọi quan tâm, thích 
thú; Giảm năng lượng; Ý tưởng bị tội, 
không xứng đáng; Nhìn tương lai ảm 
đạm, bi quan; Ý tưởng, hành vi tự 
huỷ/tự sát; Hoang tưởng 
Thì 
Trầm cảm 
nặng có loạn 
thần 
0,73 
Nếu 
Giảm khí sắc; Mất mọi quan tâm, thích 
thú; Giảm năng lượng; Giảm sút tính 
tự trọng, lòng tự tin; Nhìn tương lai ảm 
đạm, bi quan; Rối loạn giấc ngủ; Tự 
sát; Hoang tưởng 
Thì 
Trầm cảm 
nặng có loạn 
thần 
0,98 
Nếu 
Giảm khí sắc; Mất mọi quan tâm, thích 
thú; Giảm năng lượng; Giảm sút tính 
tự trọng, lòng tự tin; Ý tưởng, hành vi 
tự huỷ/tự sát; Rối loạn giấc ngủ; Rối 
loạn ăn uống 
Thì 
Trầm cảm 
nặng có loạn 
thần 
0,25 
Nếu 
Giảm khí sắc; Mất mọi quan tâm, thích 
thú; Giảm năng lượng; Nhìn tương lai 
ảm đạm, bi quan; Ý tưởng, hành vi tự 
huỷ/ tự sát; Rối loạn giấc ngủ; Rối 
loạn ăn uống; Tự sát; Hoang tưởng 
Thì 
Trầm cảm 
nặng có loạn 
thần 
1,00 
Nếu 
Giảm khí sắc; Mất mọi quan tâm, thích 
thú; Giảm năng lượng; Giảm sút sự tập 
trung, chú ý; Ý tưởng bị tội, không 
xứng đáng; Nhìn tương lai ảm đạm, bi 
quan; Rối loạn giấc ngủ; Tự sát 
Thì 
Trầm cảm 
nặng có loạn 
thần 
0,5 
65 
 Tiền đề Kết luận Trọng số 
Nếu 
Giảm khí sắc; Mất mọi quan tâm, thích 
thú; Giảm năng lượng; Ý tưởng bị tội, 
không xứng đáng; Nhìn tương lai ảm 
đạm, bi quan; Rối loạn ăn uống; Tự sát 
Thì 
Trầm cảm 
nặng có loạn 
thần 
0,48 
Nếu 
Mất mọi quan tâm, thích thú; Giảm 
năng lượng; Ý tưởng bị tội, không 
xứng đáng; Nhìn tương lai ảm đạm, bi 
quan; Ý tưởng, hành vi tự huỷ/tự sát; 
Tự sát; Hoang tưởng 
Thì 
Trầm cảm 
nặng có loạn 
thần 
0,925 
Nếu 
Giảm khí sắc; Mất mọi quan tâm, thích 
thú; Giảm năng lượng; Giảm sút tính 
tự trọng, lòng tự tin; Ý tưởng bị tội, 
không xứng đáng; Nhìn tương lai ảm 
đạm, bi quan 
Thì 
Trầm cảm 
nặng có loạn 
thần 
0,225 
Nếu Rối loạn giấc ngủ Thì 
Trầm cảm 
nặng có loạn 
thần 
0,025 
2.2.2. Xây dựng cơ chế suy luận của PORUL.DEP 
Cơ chế suy luận của PORUL.DEP để xử lý, điều khiển các tri thức được 
biểu diễn trong cơ sở tri thức nhằm đáp ứng các câu hỏi, các yêu cầu người 
dùng, áp dụng tri thức cho việc giải quyết các bài toán trong chẩn đoán rối loạn 
trầm cảm. Về căn bản, cơ chế suy luận là một trình thông dịch cho cơ sở tri 
thức của PORUL.DEP [28]. 
Cơ chế suy luận của PORUL.DEP để xử lý các tri thức trong cơ sở tri 
thức của PORUL.DEP. Để xây dựng cơ chế suy luận của PORUL.DEP, việc 
đầu tiên là phải biểu diễn các tri thức của rối loạn trầm cảm do bác sĩ cung cấp 
dưới dạng các tập mờ, quan hệ mờ; đó là các triệu chứng, các bệnh và mối quan 
hệ giữa chúng như: quan hệ Người bệnh và Triệu chứng; quan hệ Triệu chứng 
và Triệu chứng; quan hệ Triệu chứng và Bệnh; quan hệ Bệnh nhân và Bệnh; 
66 
sau đó sử dụng các toán tử logic mờ trong các cơ chế suy luận [28]. 
Cho một tập triệu chứng rối loạn trầm cảm S = { S1 , S2,... , Si ,  , Sn }; 
với n=13 và một tập các loại rối loạn trầm cảm D = { D1, , Dm }; với m=4. 
Cơ sở triệu chứng, cơ sở bệnh và cơ sở luật đã được xây dựng tại mục 
2.1.1. 
Các toán tử logic mờ [138] bao gồm: 
(1) Toán tử thường (simple operators): 
o Zt (x,y) = min {x,y} 
o Zs (x, y) = max {x,y} 
o ZN (x) = 1 - x 
(2) Toán tử xác suất (probabilistic operators) 
o At (x, y) = x*y 
o As (x,y) = x+y – x*y 
o AN (x) = 1- x 
(3) Toán tử Lukasiewicz (Lukasiewicz operators) 
o Lt(x,y) = max { x+y-1, 0 } 
o Ls (x,y) = min { x + y, 1 } 
o LN (x ) = 1 – x 
(4) Drastic product and drastic sum Operators 
o Dt(x, y) = { 
 x if y = 1
y if x = 1
0 if khác
o Ds(x, y) = {
 x if y = 0
y if x = 0
0 if khác
o DN (x) = 1 – x 
Trong đó, x, y là hai giá trị của tập mờ; Zt (x,y), At (x, y), Lt(x,y), Dt(x, y) 
là giá trị của phép giao của x,y; Zs (x,y), As (x, y), Ls(x,y), Ds(x, y) là giá trị 
của phép hợp của x,y; ZN(x), AN (x), LN (x), DN(x) là giá trị của phép phủ định 
67 
của x. Ký hiệu t có nghĩa là phép toán t-norm, s nghĩa là phép toán s-norm và 
N là phép toán phủ định 
Việc lựa chọn phép toán logic mờ nào trong cơ chế suy luận tùy thuộc 
vào bài toán cụ thể. Đối với PORUL.DEP, phép toán logic mờ nào được lựa 
chọn phải đảm bảo kết quả có thể đại diện tốt nhất cho các giá trị trọng số thành 
phần. 
PORUL.DEP sử dụng phép Min để tính giá trị của tổ hợp triệu chứng 
SC: μ
RPS
(Pq, SC) = minSi∈SC(μRPS(Pq, Si), trong đó: μRPS(Pq, SC) là giá trị của 
tổ hợp các triệu chứng bệnh rối loạn trầm cảm SC của bệnh nhân Pq; 
μ
RPS
(Pq, Si) là giá trị của triệu chứng rối loạn trầm cảm Si của bệnh nhân Pq; i 
= 1..m; Si ∈ SC. Bởi vì, giá trị μRPS(Pq, SC) có thể đại diện tốt nhất cho các 
trọng số μ
RPS
(Pq, Si). 
 Ví dụ 2.1. Cho trọng số của các triệu chứng μ
RPS
(Pq, S1)= 0,8; 
μ
RPS
(Pq, S2) = 0,9; μRPS(Pq, S4) = 0,75 và μRPS(Pq, S5) = 0,85. Đối với nhóm 
toán tử thường, nếu chọn toán tử Min thì μ
RPS
(Pq, SC) = min (0,8; 0,9; 0,75; 
0,85) = 0,75; Khi đó giá trị 0,75 có thể đại diện cho các trọng số triệu chứng S1 
là 0,8; S2 là 0,9; S4 là 0,75 và S5 là 0,85; nếu chọn toán tử Max thì 
μ
RPS
(Pq, SC) = max (0,8; 0,9; 0,75; 0,85) = 0,9; khi đó giá trị 0,9 chỉ đại diện 
cho trọng số triệu chứng S2 là 0,9; không đại diện cho các trọng số S1 là 0,8; S4 
là 0,75 và S5 là 0,85. 
PORUL.DEP sử dụng suy luận Min của suy luận Max-Min của 
CADIAG-2 [28], [110] trong cơ chế suy luận μRPD luậth
(Pq, Dj) = min {μRPS(Pq, 
Si) μRSDluậth
(Si, Dj)}, trong đó: μRPD luậth
(Pq, Dj) là giá trị bệnh Dj của bệnh 
nhân Pq tương ứng với luật thứ h; μRPS(Pq, Si) là giá trị của triệu chứng rối loạn 
trầm cảm Si của bệnh nhân Pq; μRSDluậth
(Si, Dj) là giá trị của rối loạn trầm cảm 
68 
Dj khi mắc triệu chứng rối loạn trầm cảm Si tương ứng với luật thứ h. Bởi vì, 
toán tử Min là thích hợp nhất vì khi đó, giá trị μRPD luậth
(Pq, Dj) có thể đại diện 
cho các trọng số μRPS(Pq, Si) μRSDluậth
(Si, Dj). 
 Ví dụ 2.2. Cho trọng số của các triệu chứng μ
RPS
(Pq, S1)= 0,8; 
μ
RPS
(Pq, S2) = 0,9; μRPS(Pq, S4) = 0,75 và μRPS(Pq, S5) = 0,85. Cho giá trị trọng 
số của luật R20 là μR20
(S1, S2, S4, S5) = 0,85. Đối với nhóm toán tử thường, nếu 
chọn toán tử Min thì μRPD luật20 (Pq, Dj) = min (0,8; 0,9; 0,75; 0,85; 0,85) = 
0,75; Khi đó giá trị 0,75 có thể đại diện cho các trọng số triệu chứng S1 là 0,8; 
S2 là 0,9; S4 là 0,75 và S5 là 0,85; nếu chọn toán tử Max thì μRPD luật20 (Pq, Dj) = 
max (0,8; 0,9; 0,75; 0,85; 0,85) = 0,9; khi đó giá trị 0,9 chỉ đại diện cho trọng 
số triệu chứng S2 là 0,9; không đại diện cho các trọng số S1 là 0,8; S4 là 0,75; S5 
là 0,85 và trọng số của luật R20. 
PORUL.DEP sử dụng suy luận Max của suy luận Max-Min của 
CADIAG-2 [28], [110] trong cơ chế suy luận μRPD(Pq, Dj) = max {μRPD luật1(Pq, 
Dj),..., μRPD luậtp(Pq, Dj)}, trong đó: μRPD(Pq, Dj) là giá trị bệnh rối loạn trầm 
cảm Dj của bệnh nhân Pq; μRPD luật1(Pq, Dj) là giá trị bệnh rối loạn trầm cảm Dj 
của bệnh nhân Pq tương ứng với luật thứ nhất, μRPD luậtp(Pq, Dj) là giá trị bệnh 
rối loạn trầm cảm Dj của bệnh nhân Pq tương ứng với luật thứ p. Bởi vì, theo 
ứng dụng của hệ CADIAG-2 và kinh nghiệm của chúng tôi, toán tử Max đại 
diện tốt nhất cho các giá trịμRSDluậth
(Si, Dj). 
Ví dụ 2.3. Cho các giá trị μRPD luật1(Pq, Dj) = 0,8; μRPD luật2(Pq, Dj) = 0,8; 
μRPD luật3(Pq, Dj) = 0,7; μRPD luật7(Pq, Dj) = 0,75 và μRPD luật35(Pq, Dj) = 0,65, 
trong đó μRPD luậti
(Pq, Dj) đã được xác định là các giá trị nhỏ nhất của các trọng 
số của triệu chứng và trọng số của luậti (xem ví dụ 2.2). Nếu chọn toán tử Min 
thì μRPD(Pq, Dj) = min (0,8; 0,8; 0,7; 0,75; 0,65) = 0,65. Giá trị này sẽ là giá trị 
69 
nhỏ nhất của tất cả trọng số của triệu chứng và trọng số của luật; đại diện cho 
tất cả các triệu chứng và các luật. Tuy nhiên, giá trị này không phản ánh đầy đủ 
mức độ mắc bệnh của bệnh Dj của bệnh nhân Pq. Nếu chọn toán tử Max thì 
μRPD(Pq, Dj) = max (0,8; 0,8; 0,7; 0,75; 0,65) = 0,8. Giá trị này có thể lớn hơn 
một số ít trọng số của triệu chứng hoặc trọng số của luật; đại diện cho hầu hết 
các triệu chứng và các luật; phản ánh tương đối đầy đủ mức độ mắc bệnh Dj 
của bệnh nhân Pq. 
2.2.2.1. Quan hệ Người bệnh và Triệu chứng 
Định nghĩa 2.1: Quan hệ người bệnh và triệu chứng được ký hiệu là RPS 
được biểu diễn qua μRPS(Pq,Si) [0, 1]. Giá trị này thể hiện mức độ xuất hiện 
triệu chứng Si trên người bệnh Pq. 
 μRPS(Pq,Si) = 1 có nghĩa là chắc chắn triệu chứng Si xuất hiện ở người 
bệnh Pq. 
 μRPS(Pq,Si) =